زوجینی که مدت یک سال بعد از ازدواج و نزدیکی بدون جلوگیری قادر به بچه دار شدن نباشند را زوجین نابارور گویند. در صورتی که سن زن بالای 30 سال باشد، این مدت به 6 ماه کاهش می یابد.بنا بر آمار بدست آمده از پژوهشگاه رویان 10 تا 15 درصد از زوجین با مشکل ناباروری مواجه هستند. که در این میان 40 درصد مردان عامل اصلی بچه دار نشدن هستند. و این باور که همواره زنان عامل اصلی ناباروری هستند نادرست است. البته در 10 درصد موارد زوجین به علل مشخصی بچه دار نمی شوند.
در صورتی که زن یک یا دو سال که رابطه جنسی بدون محافظت داشته باردار نشود این حالت را ناباروری اولیه و در صورتی که زن یک بار حاملگی داشته است و در حال حاضر قادر به بچه دار شدن نباشد، نابارداری ثانویه گویند. 

اختلال در تخمک گذاری :

اختلال در تخمک گذاری یکی از علل اصلی ناباروری است. که در 39 درصد از زوجین سبب ناباروری گردیده. بدون تخمک گذاری زن، لقاح صورت نگرفته و شانس باروری زن صفر است. شاید بتوان در مواردی عادت ماهیانه کم و یا نامنظم را سبب اختلال در تخمک گذاری عنوان کرد.

سن:

یکی از عوامل ای که می تواند در ایجاد ناباروری زنان تاثیر بگذارد، عامل سن است. می توان گفت قبل از 30 سالگی زمان طلایی برای باردار شدن زنان است و از سن 30 تا 40 سالگی 9 درصد ذخیره تخمدانی زن کاهش می یابد.

آندومتریوز:

حالتی که آندومتر و یا همان سنگفرش رحم خارج از تعادل رشد کند و لوله های رحم پوشانده شود و موجب نقص در تخمک گذاری می گردد، گویند آندومتریوز رخ داده است و پژوهشگاه رویان عامل 13 درصد ناباوری را آندومتریوز معرفی کرده است.

لوله های رحمی:

زمانی که لوله های رحمی به دلیل عفونت های شایع در زنان و یا رشد بیش از حد سنگفرش رحم دچار انسداد گردد، در این حالت به دلیل بسته شدن لوله های رحمی امکان رسیدن اسپرم به تخمک وجود ندارد و بنا به آمار گزارش شده از پژوهشگاه رمیان عامل 30 درصد ناباروری ها در زنان نقص در لوله های رحمی است.

نقص در گردن رحم:

وجود عفونت هایی از جمله کلایمیدیا، تومورهای رحمی، زخم در رحم و یا در گردن رحم و برخی عمل های جراحی می تواند اختلالاتی را ایجاد کند که موجب ناباروری گردد.

سندروم پلی کستیک در تخمدان:

شایع ترین نازایی موجود در زنان است. وجود تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدان ها در این بیماری، نهایتا موجب کمبود تخمک در تخمک گذاری و ناباروری می گردد. در    75 درصد موارد از زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، نازایی اثبات شده است.

بیماری های جنسی:

اغلب عفونت های مقاربتی را شامل می گردد و درصورتی به درستی درمان نشوند، نهایتا منجر به ناباروری می شوند.

ناباروری به دلایل نامشخص:

گاهی اوقات علل مشخصی در ناباروری زوجین فاقد هرگونه مشکل برای بارداری طبیعی هستند. لاپاراسکوپی یکی از جمله مواردی است که می تواند در تشخیص مشکل موثر باشد.

·       واریکوسل:  یکی از شایع ترین عوامل ناباروری در مردان است که موجب بالا رفتن دمای بیضه ها و کاهش خون و یا عدم انتقال مناسب مواد و متابولیتهای کلیه به بیضه ها می گردد. نهایتا بیضه ها به اندازه کافی رشد نکرده و سبب کوچک شدن اندازه بیضه ها می گردد. در حدود 17 درصد از مردان این اختلال وجود دارد.


       اسپرم: اسپرم مردان لازمه ی اصلی در باروری محسوب می گردد. که در بیضه ها با سرعت 125 میلیون اسپرم آغاز می شود. تعداد کم، عدم بلوغ اسپرم، شکل غیرطبیعی، عدم توانایی حرکت مناسب و در نهایت کیفیت نامناسب اسپرم از عواملی هستند که بر حسب شدت موجب ناباروری در مردان می باشند.


      هیپوسپادیاز: در این نوع بیماری شایع در مردان، سوراخ مجاری ادرار از حد طبیعی پایین تر است و زیر آلت تناسلی قرار دارد. علت آن هم به دلیل رشد نامناسب آلت تناسلی است و از لحاظ شدت به 3 دسته تقسیم بندی می شوند.
دسته اول سوراخ مجاری ادرار در 3/1 ابتدایی آلت تناسلی باز می شود و دسته دوم در 3/1 میانی و دسته آخر در 3/1 انتهایی باز می گردد.

     بیماری های عفونی:بنا به آماره بدست آمده از پژوهشگاه رویان در 25 درصد از موارد مردانی که دچار بیماری عفونی از جمله اوریون می گردند با عفونت در مجرای تناسلی و نهایتا با از بین رفتن بیضه ها نابارور می شوند.


     آزواسپرمی:   در این حالت در مایع منی مرد هیچگونه اسپرمی وجود ندارد ولی صفات جنسی و عملکرد جنسی طبیعی دارد و فقط مرد در این حالت نابارور است.


      آاسپرمی:در مردان به معنای فاقد هر گونه مایع منی است. البته گاهی برگشت مایع منی به جای انزال به داخل مثانه است.


       اختلالات هورمونی:معمولا 5 درصد عامل ناباروری در مردان تولید هورمون هایی است که بر تولید اسپرم تاثیر می گذارد و به عبارتی بر علیه آنها آنتی بادی تولید کرده و موجب ناباروری مرد می گردد.